کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه گیاهان نقش مهمی در زندگی ما دارند و به‌عنوان تولیدکنندگان غذا برای سایر موجودات زنده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. بسیاری از گیاهان، به دلیل ظاهر زیبا و ویژگی‌های منحصر‌به‌فردشان، در دسته گیاهان زینتی قرار می‌گیرند و محبوبیت زیادی در منازل و ادارات دارند. گیاه کالانکوئه یکی از این گیاهان زینتی است که نه‌تنها به زیبایی فضا می‌افزاید، بلکه به تصفیه هوای محیط نیز کمک می‌کند و می‌تواند احساسات مثبتی مانند کاهش استرس و افسردگی را در افراد ایجاد کند.
در این مقاله، به معرفی کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه و ارائه نکات جامع درباره کاشت، نگهداری و تکثیر آن می‌پردازیم.
معرفی گیاه کالانکوئه
کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه (Kalanchoe sp.) از خانواده گیاهان کراسولاسه (گل‌نازیان) است و بیش از 120 گونه گیاهی دارد. این گیاه بومی نواحی گرمسیری آفریقا و جزیره ماداگاسکار است و بافت ساکولنتی آن به گیاه اجازه می‌دهد تا در برابر خشکی و کم‌آبی مقاوم باشد. کالانکوئه به دلیل رشد بوته‌ای و داشتن گل‌های زیبا، انتخاب مناسبی برای نگهداری در منازل و محیط‌های اداری محسوب می‌شود.
نکته تاریخی: این گیاه به‌عنوان اولین گیاهی است که در سال 1979 توسط شوروی به فضا ارسال شد و به این ترتیب، به اولین گیاه فضایی شناخته شده است.
ویژگی‌های ظاهری:
کالانکوئه به‌صورت گیاه بوته‌ای و یک‌ساله رشد می‌کند و در برخی گونه‌ها می‌تواند رشد دو‌ساله نیز داشته باشد. برخی گونه‌ها در جزیره ماداگاسکار تا ارتفاع 6 متر هم رشد کرده‌اند، اما اغلب گونه‌ها ارتفاعی کمتر از یک متر دارند.
نیازهای اساسی کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه
کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه برای رشد مناسب هر گیاه، باید نیازهای اصلی آن مانند نور، آب، دما، و تغذیه به‌خوبی تأمین شود. گیاه کالانکوئه نیز از این قاعده مستثنا نیست و نیاز دارد که به درستی از آن مراقبت شود. در این بخش به بررسی نیازهای این گیاه می‌پردازیم:
- نیاز نوری:نور یکی از اصلی‌ترین نیازهای گیاهان برای فتوسنتز و رشد است. کالانکوئه به نور زیاد و غیرمستقیم نیاز دارد. این گیاه در منازل و محیط‌های اداری که نور طبیعی کافی دارند، به‌خوبی رشد می‌کند. اگر گیاه نور کافی دریافت نکند، ممکن است رشد کندی داشته باشد یا گلدهی آن متوقف شود.
- نیاز آبی:به‌عنوان یک گیاه ساکولنتی، کالانکوئه به خشکی مقاوم است و آبیاری زیاد به ریشه‌های آن آسیب می‌رساند. توصیه می‌شود این گیاه در فصول گرم هر دو هفته یک‌بار و در فصول سرد هر دو ماه یک‌بار آبیاری شود. خاک باید بین دو آبیاری کاملاً خشک شود.
- نیاز دمایی و رطوبتی:کالانکوئه به دمای معتدل نیاز دارد. دمای ایده‌آل برای رشد این گیاه بین 15 تا 25 درجه سانتی‌گراد است و به سرمای زیر صفر حساس است. اگر دما به زیر 10 درجه کاهش یابد، گیاه ممکن است آسیب ببیند. این گیاه نسبت به رطوبت محیط حساسیت چندانی ندارد.
- نیاز تغذیه‌ای:استفاده از کودهای NPK کامل و غنی از فسفر و پتاسیم می‌تواند به رشد و گلدهی این گیاه کمک کند. کوددهی منظم در فصل رشد، به‌خصوص کودهای جلبک دریایی، آمینواسیدها و ریشه‌زاها، می‌تواند به بهبود سلامت کلی گیاه و گلدهی آن کمک کند.
کاشت و نگهداری کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه
کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه به نوع بستر و خاک آن وابسته است. اگر قصد دارید این گیاه را در گلدان نگهداری کنید، باید از خاکی سبک با زه‌کشی مناسب استفاده کنید. ترکیب خاک کاکتوس به همراه پرلیت می‌تواند گزینه مناسبی باشد. همچنین برای جلوگیری از جمع شدن آب در ته گلدان، می‌توان از پوکه‌های معدنی یا سنگ‌های کوچک در ته گلدان استفاده کرد.
توصیه: اگر قصد دارید این گیاه را در فضای باز بکارید، باید از خاک شنی یا لومی استفاده کنید که به‌خوبی زه‌کشی شود. از کاشت آن در خاک‌های رسی و سنگین خودداری کنید، زیرا این نوع خاک‌ها باعث جمع شدن آب و پوسیدگی ریشه‌ها می‌شود.
هرس و تعویض گلدان کالانکوئه
هرس منظم این گیاه به تحریک گلدهی و حفظ ظاهر زیبا و مرتب آن کمک می‌کند. هرس بخش‌های مرده و آسیب‌دیده در فصل زمستان یا اوایل بهار توصیه می‌شود.
تعویض گلدان کالانکوئه هر دو سال یک‌بار، به‌خصوص پس از گلدهی در پاییز، ضروری است. گلدان جدید باید کمی بزرگ‌تر از گلدان قبلی باشد تا فضای کافی برای رشد ریشه‌ها فراهم شود. اگر گلدان مناسب داشته باشید، می‌توانید به‌جای تعویض گلدان، فقط مقداری خاک تازه به سطح گلدان اضافه کنید.
گلدهی کالانکوئه
اگر گیاه کالانکوئه شما گل نمی‌دهد، ممکن است به نور کافی دسترسی نداشته باشد. برای تحریک گلدهی، این گیاه نیاز دارد تا در زمستان و پاییز در شرایط تاریکی بیشتری قرار گیرد. به‌طور معمول، قرار گرفتن در تاریکی به مدت 14 ساعت در روز به‌مدت 6 هفته باعث تحریک گلدهی در بهار می‌شود. در این مدت، نباید گیاه در معرض نور مصنوعی نیز قرار گیرد.
تکثیر گیاه کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه
کالانکوئه از طریق پاجوش‌ها یا قلمه ساقه قابل تکثیر است. در فصل رشد، این گیاه پاجوش‌های فراوانی تولید می‌کند که می‌توانید آن‌ها را از گیاه مادری جدا کرده و در گلدان دیگری بکارید.
برای تکثیر از طریق قلمه ساقه:
- ساقه سالمی را به طول 10 تا 15 سانتی‌متر انتخاب کنید.
- اجازه دهید قسمت برش خورده در هوا خشک شود تا پینه تشکیل شود.
- برای تسریع در ریشه‌زایی، قلمه‌ها را در هورمون ریشه‌زا قرار داده و سپس در خاک کاکتوس بکارید.
- گلدان را در محلی با نور کافی قرار دهید و تا زمان ریشه‌زایی از آبیاری خودداری کنید.
آفات و بیماری‌های کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه
این گیاه نسبت به آفات و بیماری‌ها حساس است. شایع‌ترین آفات آن شپشک‌های آردآلود، کنه‌ها و حشرات سپردار هستند. برای جلوگیری از این آفات، تهویه مناسب و مراقبت‌های دوره‌ای مانند استفاده از حشره‌کش‌های طبیعی توصیه می‌شود.
از بیماری‌های قارچی، باکتریایی و نماتدی نیز نباید غافل شد. در صورت مشاهده هرگونه علائم بیماری، مانند لکه‌برگی‌ها یا پوسیدگی، باید سریعاً اقدام به درمان گیاه کنید. مشورت با کارشناسان گیاه‌پزشکی در این مواقع می‌تواند به شما در مهار بیماری‌ها کمک کند.
جمع‌بندی کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه
کاشت و نگهداری گیاه کالانکوئه به دلیل نگهداری آسان و ظاهر زیبایش، انتخاب محبوبی برای منازل و محیط‌های اداری است. با رعایت نکات مربوط به کاشت، نگهداری و تکثیر آن، می‌توانید از زیبایی این گیاه بهره‌مند شوید و محیط خود را زیباتر کنید.
نویسنده: محسن میران (کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی)
